Wiele osób, patrząc na neogotycką fasadę Collegium Novum przy ulicy Gołębiej, myśli: „to na pewno bardzo stary budynek”. To naturalne skojarzenie, ale warto wiedzieć, że obecny gmach powstał w drugiej połowie XIX wieku – został zaprojektowany w stylistyce nawiązującej do gotyku i uroczyście otwarty w 1887 roku.
To właśnie dzięki takiemu stylowi budynek znakomicie wtapia się w zabytkowe centrum Krakowa, choć jego funkcja była i jest nowoczesna: przestrzeń dla wykładów, auli, władz uczelni i ważnych wydarzeń akademickich.
Adres to Gołębia 24, czyli praktycznie rzut beretem od Rynku Głównego i Plant. Wnętrza kryją aulę z galerią portretów profesorów oraz reprezentacyjne miejsca władz uczelni.
W auli zobaczysz obrazy i portrety ważnych postaci związanych z uczelnią — to świetny punkt wyjścia do opowieści o historii Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Collegium Novum pełni intensywną funkcję akademicką i kulturalną: odbywają się tu wykłady, seminaria i czasami koncerty czy wydarzenia otwarte dla mieszkańców i turystów. Latem warto sprawdzić kalendarz wydarzeń — można wpasować zwiedzanie w ciekawy wykład lub recital.
Zamiast zaczynać od zewnętrznych detali meandruj historią budynku: opowiedz, dlaczego styl neogotycki pojawił się tu w XIX wieku i jak autor projektu nawiązał do starszych kolegiów uczelnianych. Kontrast "starego wyglądu" i stosunków czasów nowożytnych ciekawi słuchaczy.
Pokaż jeden element w auli i poproś grupę, by zgadła, kto mógł na nim zasiadać. Rektorska 'katedra' i fotele senatu to doskonałe rekwizyty do krótkiej scenki — ludzie zapamiętają zabawny moment znacznie lepiej niż suchą datę.
Powiedz krótką, mało znaną anegdotę: w historii uniwersytetu zdarzają się niespodzianki — młody Karol Wojtyła występował w szkolnych przedstawieniach; takie akcenty zawsze robią wrażenie i łączą przestrzeń z żywymi postaciami.
Aulę z portretami profesorów i reprezentacyjną katedrą rektorską - opowiedz krótko o kilku znanych postaciach i pokaż fragment obrazu lub rzeźby, który ma ciekawą historię.
Zwróć uwagę na detale architektoniczne: maswerkowe balustrady, wewnętrzne dziedzińce i ozdobne elementy sklepienia. Poproś uczestników, by wcisnęli się bliżej i odnaleźli herb uczelni lub malutki ornament - takie "mini-wyzwania" angażują grupę.
Jeśli wewnątrz odbywa się wykład lub wydarzenie — wykorzystaj to jako dodatkowy punkt programu: krótka wzmianka o temacie spotkania pokaże, że miejsce jest nadal żywe i nie tylko 'muzealne'.
Najlepsze godziny na spokojne zwiedzanie to wczesne przedpołudnie lub późne popołudnie — latem można trafić na mniejsze natężenie ruchu turystycznego i przyjemniejsze światło do zdjęć.
Pamiętaj, że Collegium Novum jest aktywnym budynkiem uczelni: nie wszystkie sale są na stałe dostępne dla osób postronnych. Jeśli zależy Ci na wejściu do auli czy wnętrz reprezentacyjnych, sprawdź wcześniej kalendarz wydarzeń UJ lub umów wizytę z przewodnikiem.
Fotografowanie jest zazwyczaj dozwolone, ale staraj się unikać lamp błyskowych przy eksponatach i podczas wydarzeń. Szanuj spokój studentów i przebieg zajęć.
Kilka kroków od Collegium Novum znajdują się kawiarniane i restauracyjne klasyki, które warto polecić przyjaciołom: Camelot (ul. Św. Tomasza) słynie z klimatycznych wnętrz i domowych wypieków — idealne na kawę po zwiedzaniu.
Na Placu Szczepańskim działa Charlotte — francuska piekarnia i bistro z szeroką ofertą śniadaniową i wypiekami własnego pieca, świetna opcja na późne śniadanie lub lekki lunch.
Jeżeli chcesz zabrać gości na bardziej uroczysty obiad z historią w tle, rozważ Restaurację Wierzynek na Rynku Głównym — miejsce o długiej tradycji, serwujące klasyczną kuchnię i robiące wrażenie wnętrzami.
Mylenie Collegium Novum z Collegium Maius — oba należą do UJ i leżą blisko siebie, ale mają różne historie i funkcje. Zacznij od jasnego wprowadzenia, żeby grupa wiedziała, co ogląda.
Przegadanie całego czasu w jednym miejscu — aula i dziedzińce zasługują na uwagę, ale turyści docenią też krótką przerwę i przejście do pobliskiej kawiarni, by przeanalizować wrażenia.
Ignorowanie bieżącego programu uczelni — latem wiele wydarzeń jest otwartych; pominięcie tej informacji to zmarnowana okazja na wzbogacenie programu o ciekawy wykład czy koncert.
Quiz fotograficzny: podziel grupę na drużyny i daj listę drobnych elementów do odnalezienia w auli i na dziedzińcach (np. herb, konkretna twarz na portrecie, fragment ornamentu). Drużyna, która znajdzie najwięcej — wygrywa drobny upominek.
Mini-scenka: wyznacz jedną osobę, która na chwilę „wejdzie w rolę” rektora lub studenta z przeszłości — krótka improwizacja rozbawi grupę i pomoże zapamiętać fakty.
Muzyczny przerywnik: jeśli planujesz zwiedzanie z instrumentem (np. mała przenośna pozytywka czy smartfon z krótkim nagraniem), zagranie lub odtworzenie utworu z epoki nada klimatu i zrobi wrażenie.
Czy wejście do Collegium Novum jest płatne? Większość przestrzeni to miejsca akademickie — dostęp jest zależny od wydarzeń i harmonogramu uczelni. Warto sprawdzić kalendarz imprez lub umówić wejście z przewodnikiem.
Czy można wejść z dziećmi lub osobami z niepełnosprawnością? Część budynku jest dostępna, ale bywają też schody i fragmenty, które utrudniają poruszanie się. Jeśli to ważne, skontaktuj się wcześniej z administracją uczelni.
Czy są tu stałe ekspozycje muzealne? Collegium Novum to głównie przestrzeń wykładowa i reprezentacyjna; muzealne kolekcje Uniwersytetu Jagiellońskiego znajdują się w innych lokalizacjach (np. Collegium Maius).
Choć fasada wygląda jak z wieków średnich, budynek jest owocem XIX-wiecznej potrzeby reprezentacji i odbudowy uczelni w duchu historyzmu.
W auli i zakamarkach znajdują się portrety i obrazy z historiami — opowieść związana z którymś z nich (np. postaci o znaczeniu lokalnym) potrafi zostać w pamięci na długo.
Jeśli spodobał Ci się ten przewodnik po Collegium Novum, podziel się nim ze znajomymi lub opublikuj zdjęcie z krótką anegdotą z oprowadzania — takie historie inspirują innych do poznawania miasta inaczej.
Jeżeli chcesz, abym pomogła przygotować specjalnie dopasowaną trasę zwiedzania — zapraszam do kontaktu. Prywatna przewodniczka Małgorzata Kasprowicz oferuje oprowadzania dostosowane do zainteresowań grupy — kontakt znajdziesz na stronie zwiedzaniekrakowa.com.
