Sukiennice na Rynku Głównym to jedno z najbardziej rozpoznawalnych miejsc w Krakowie — i nie tylko ze względu na kramy handlowe pod arkadami. Na piętrze znajduję się Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku, oddział Muzeum Narodowego, w której zgromadzono wybór najważniejszych dzieł polskiego malarstwa z drugiej połowy XVIII i XIX wieku. To tu spotkają się wielkie nazwiska: Matejko, Chełmoński, Malczewski, Siemiradzki, Michałowski, Gierymski i inni.
W odnowionej po remoncie galerii poczujesz klimat XIX wieku — przywrócone kolory sal, pluszowe kanapy i stylowe detale — ale jednocześnie zobaczysz muzeum przyjazne współczesnemu zwiedzającemu: klimatyzacja, starannie dobrane oświetlenie chroniące dzieła, strefy multimedialne i interaktywne stanowiska. Na powierzchni ekspozycyjnej (około 1000 m2) pokazano blisko dwieście obrazów i kilkanaście rzeźb w układzie tematyczno-historycznym, ułatwiającym zrozumienie przemian artystycznych XIX stulecia.
Dla turysty oznacza to dwie rzeczy: po pierwsze — zwiedzanie Sukiennic to nie tylko „oglądanie ładnych obrazków”, ale lekcja historii sztuki; po drugie — łatwo tu wybrać swoje „must-see” i zaplanować czas, nawet jeśli masz tylko godzinę w planie.
Wybierając „najpiękniejsze” obrazy, trudno uniknąć subiektywności, ale są prace, które niemal zawsze robią wrażenie u odwiedzających. Wśród nich warto wymienić:
- Pochodnie Nerona Henryka Siemiradzkiego — monumentalne płótno, które było jednym z darów zapoczątkowujących kolekcję. W wielkiej sali Siemiradzkiego nadal pełni funkcję dominującego akcentu ekspozycji.
- Czwórka Józefa Chełmońskiego — przedstawienie pędzących koni, obraz o wielkim formacie i wyjątkowej sile malarskiej. W ostatnich latach dzieło przeszło konserwację, podczas której odzyskało pierwotną kolorystykę i dynamikę.
- Wybrane prace Jacka Malczewskiego — obrazy łączące realizm z symboliką, pełne narracji i postaci, które pobudzają wyobraźnię. Malczewski jako „poeta polskiego symbolizmu” jest tu obecny kilkoma kluczowymi kompozycjami.
- Wybrane kompozycje Jana Matejki — choć jego największe monumentalne dzieła można znaleźć też na Wawelu i w innych miejscach, w Sukiennicach zobaczysz istotne prace i szkice ukazujące Matejkę jako kronikarza polskiej historii.
Oczywiście w salach znajdują się także prace Michałowskiego, Gierymskiego, Grottgera i innych twórców, które warto obejrzeć nawet przy krótszym zwiedzaniu — każda sala ma swoją dominantę i klimat.
W Sukiennicach warto patrzeć nie tylko na „wielkie sceny”, ale też na drobne rozwiązania techniczne i ikonograficzne. Czasem jeden szczegół kostiumu, gest dłoni czy struktura pędzla mówią o epokowych zmianach w malarstwie.
Aranżacja po remoncie przywróciła XIX-wieczny nastrój — to dlatego zobaczysz pluszowe kanapy, palmy i kolory ścian inspirowane pierwotnym wystrojem. To nie gabloty, lecz starannie zaprojektowana oprawa, która ma pomóc w odbiorze dzieł tak, jak robiono to w XIX wieku.
Sukiennice mają też „niespodzianki techniczne”: artomaty — dotykowe ekrany z informacjami o dziełach i twórcach — oraz mediatekę, gdzie można pogłębić wiedzę. Dla osób zainteresowanych konserwacją sztuki potrafi być fascynujące, że niektóre prace (np. słynna "Czwórka") były konserwowane „na oczach zwiedzających”, co daje szansę zobaczyć pracę konserwatorów.
Na zwiedzanie Sukiennic warto zarezerwować przynajmniej 1–2 godziny: w godzinie zobaczysz najważniejsze dzieła, a w dwóch możesz spokojnie poczytać opisy i skorzystać z multimediów.
Sprawdź godziny otwarcia przed wyjściem — galeria ma stałe godziny, a muzeum informuje o zmianach sezonowych i wyjątkowych wydarzeniach. Warto pamiętać, że Muzeum Narodowe czasem organizuje specjalne wystawy czasowe, które mogą wydłużyć wizytę.
Bilety kupisz na miejscu lub online — jeśli zależy ci na konkretnym terminie lub chcesz uniknąć kolejki, warto zarezerwować wejściówki online. Warto też sprawdzić dni z bezpłatnym wstępem na wystawy stałe (informacje te bywają aktualizowane przez muzeum).
Muzeum jest przystosowane dla osób z niepełnosprawnościami: brak progów na trasie, winda oraz udogodnienia w toaletach. Na miejscu działają szatnia i toalety dostosowane do potrzeb różnych zwiedzających.
Fotografowanie: w większości sal możliwe jest robienie zdjęć bez lampy błyskowej — jednak warto przed wejściem upewnić się przy kasie, czy w danej chwili nie obowiązują ograniczenia (np. podczas prac konserwatorskich czy wystaw czasowych).
Czy warto wchodzić na piętro Sukiennic, jeśli mam mało czasu? Tak — nawet krótki wstęp pozwala zobaczyć kilka ikon polskiego malarstwa. Skoncentruj się na Sali Chełmońskiego i Sali Siemiradzkiego, jeśli chcesz zobaczyć „pewniki” ekspozycji.
Czy wszystkie słynne obrazy Matejki są w Sukiennicach? Nie wszystkie. Niektóre monumentalne kompozycje Matejki znajdują się w innych oddziałach lub na Wawelu. W Sukiennicach jednak zobaczysz reprezentatywny wybór jego twórczości i szkiców.
Czy są przewodnicy? Tak — w muzeum pracują oficjalni przewodnicy i edukatorzy Muzeum Narodowego. Można skorzystać z oprowadzania prowadzonego przez pracowników muzeum lub z audio-przewodników oferowanych przez instytucję.
Jak uniknąć tłumów? Najlepiej przyjść wcześniej rano, tuż po otwarciu, albo późnym popołudniem. Środek sezonu turystycznego i weekendy gromadzą najwięcej odwiedzających; jeśli wolisz ciszę, wybierz dzień powszedni poza świętami.
Mylenie Sukiennic z kramami na parterze — wielu turystów schodzi tylko do hali handlowej i nie wie, że na piętrze czeka jedna z najlepszych kolekcji malarstwa XIX wieku. Podejdź do kasy i zapytaj o wystawę stałą.
Próba „szybkiego obejrzenia wszystkiego” — Sukiennice najlepiej smakować powoli. Zamiast pędzić od obrazu do obrazu wybierz 5–7 prac, które chcesz obejrzeć dokładniej. Po odwiedzeniu jednej sali zrób krótką przerwę na kanapie i przemyśl to, co widziałeś.
Zakładanie, że wszystkie arcydzieła są odgrodzone za szybą — muzeum pozwala na dość bezpośredni kontakt z obrazami, co jest dużym plusem, ale to też zobowiązuje do szacunku — nie dotykaj ram i nie używaj lampy błyskowej.
Rynek Główny i okolice Sukiennic oferują wiele lokali w różnych przedziałach cenowych. Jeśli chcesz czegoś historycznego i wyjątkowego, restauracja Wierzynek od lat jest symbolem krakowskiej tradycji kulinarnej — przygotuj się na wyższe ceny, ale też na atmosferę miejsca. Dla przytulnej kawy i deseru polecamy Cafe Camelot — popularne, klimatyczne bistro w starej części miasta.
Jeśli wolisz dobrą kuchnię regionalną w stylu comfort food, poszukaj lokali o wysokich ocenach w serwisach gastronomicznych: restauracje serwujące tradycyjną kuchnię polską oraz nowoczesne bistro często zdobywają świetne recenzje od turystów i mieszkańców. Warto rezerwować stolik w weekendy.
Pamiętaj: w sezonie część lokali przy Rynku jest bardzo zatłoczona; jeśli zależy ci na spokojnym posiłku, wybierz boczne uliczki wokół Rynku lub zarezerwuj stolik wcześniej.
W trakcie remontu galerii przywrócono elementy stylistyczne z XIX wieku — to nie tylko dekoracja: kolorystyka i umeblowanie miały wpływ na sposób, w jaki odbierano obrazy w tamtej epoce. Dzięki temu ekspozycja stara się oddać nieco „duszy” tamtego czasu.
W historii Sukiennic zdarzyły się symboliczne gesty: przy modernizacji w 2010 roku podpisano akt symbolicznego odnowienia i umieszczono go w srebrnej kuli umocowanej na szczycie Sukiennic — mała ciekawostka, która łączy tradycję z nowoczesnością.
Nie wszystkie prace zawsze wiszą w tej samej sali — muzeum pracuje z innymi instytucjami, czasem wystawia niektóre obrazy na wypożyczeniach czy pokazach czasowych. Dlatego jeśli przyjeżdżasz specjalnie dla jednego dzieła, sprawdź dostępność przed wizytą.
Galeria oferuje przestrzenie edukacyjne i multimedialne: mediateka oraz artomaty z dotykowymi ekranami, gdzie znajdziesz dodatkowe informacje o dziełach, autorach i kontekstach historycznych. To dobre rozwiązanie dla rodzin z dziećmi i osób, które chcą poszerzyć wiedzę w interaktywny sposób.
Muzeum organizuje także cykle wykładów, oprowadzania tematyczne i warsztaty konserwatorskie — jeśli twoim celem jest głębsze poznanie sztuki XIX wieku, sprawdź kalendarium wydarzeń w oddziale. Oficjalni przewodnicy i edukatorzy muzeum prowadzą oprowadzania, z których skorzystanie daje często dostęp do ciekawostek niedostępnych w opisach przy obrazach.
Duże formaty i stare techniki malarskie wymagają opieki. Niektóre prace są czasowo wycofywane do pracowni konserwatorskiej, inne pokazywane w specjalnych warunkach mikroklimatycznych. Przykładem była konserwacja „Czwórki” Chełmońskiego, którą prowadziło się na miejscu; prace te pokazały, jak bardzo zmienia się wygląd obrazu po oczyszczeniu z pożółkłych werniksów i retuszów.
Jeśli trafisz na komunikat przy wejściu informujący o pracach konserwatorskich, potraktuj to jako dobrą wiadomość — muzeum dba o to, aby kolejne pokolenia mogły oglądać dzieła w możliwie najlepszym stanie. Często przy okazji konserwacji muzeum udostępnia materiały edukacyjne pokazujące etap prac.
Ubierz się wygodnie — podłogi i schody starego budynku nie zawsze sprzyjają wysokim obcasom, a dłuższe stanie przy obrazach wymaga komfortu. Weź ze sobą niewielką torbę — w muzeum działa szatnia, ale duże plecaki warto zostawić w niej.
Przyjdź z pytaniami — pracownicy Muzeum Narodowego i oficjalni przewodnicy chętnie opowiedzą o kontekstach historycznych i technikach malarskich. Jeśli interesuje cię konkretny artysta (np. Matejko, Chełmoński czy Malczewski), zapytaj o polecane prace do obejrzenia w pierwszej kolejności.
Zarezerwuj czas na kawę po zwiedzaniu i podziel się wrażeniami — Sukiennice to miejsce, które często zostawia w odwiedzających chęć powrotu.
Jeśli artykuł ci się przydał — udostępnij go znajomym lub w social mediach. Podziel się zdjęciem swojej ulubionej pracy z Sukiennic i napisz krótko, co cię w niej poruszyło.
Jeżeli chcesz zwiedzić Sukiennice z osobą, która zna Kraków i muzeum „od kuchni”, możesz skorzystać z usług prywatnej przewodniczki Małgorzaty Kasprowicz — informacje kontaktowe znajdziesz na stronie zwiedzaniekrakowa.com. Profesjonalna opieka przewodnicka pomoże ci wydobyć z wizyty to, co najcenniejsze.
Miłego zwiedzania — Sukiennice mają w sobie sporo historii i wiele obrazów, które potrafią opowiedzieć o Polsce inaczej niż podręcznik. Wejdź na piętro i daj sobie czas — sztuka nagradza uwagę.
