Sukiennice to jedno z najbardziej rozpoznawalnych miejsc w Krakowie, ale dla miłośnika malarstwa to coś więcej niż kramy z turystycznymi drobiazgami. Na piętrze tego renesansowego budynku znajduje się Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku — miejsce, w którym można prześledzić drogę polskiego malarstwa od Oświecenia po Młodą Polskę i symbolizm.
Z propozycją “Śladami artystów i malarzy” chcę zaprosić Cię na spacer, który łączy wizytę w muzeum z „namacalnymi” miejscami w najbliższej okolicy — kawiarnią z polichromiami, kamienicami, które inspirowały twórców, oraz miejscami, gdzie malarze spotykali się i dyskutowali o sztuce. Trasa jest przyjazna dla osób, które lubią łączyć wiedzę o sztuce z bezpośrednim doświadczeniem miasta.
Jeżeli planujesz odwiedzić Sukiennice, pamiętaj, że Muzeum Narodowe ma dni i godziny otwarcia, które mogą się zmieniać; stałe wystawy bywają bezpłatne we wtorki — to dobra opcja na oszczędność czasu i pieniędzy podczas dłuższego pobytu w Krakowie.
Pierwsze Sukiennice powstały w XIII wieku jako targowisko sukna i z czasem stały się reprezentacyjną halą miejską. Budynek odznacza się wyjątkową attiką z maszkaronami i arkadowymi podcieniami, które znamy dzisiaj dzięki przebudowie po pożarze w 1555 roku oraz gruntownej renowacji w XIX wieku – wtedy to m.in. Tomasz Pryliński nadał Sukiennicom obecny, odnowiony wygląd.
W XIX wieku piętro Sukiennic zaadaptowano na galerię — to właśnie tam w 1879 roku zaczęła funkcjonować przestrzeń Muzeum Narodowego przeznaczona na polskie malarstwo. Dzięki temu historycznemu „połączeniu” handlu i sztuki Sukiennice stały się miejscem o podwójnym charakterze: tętniącej życiem przestrzeni handlowej na parterze oraz spokojnej sali muzealnej na piętrze.
Legenda i detale architektoniczne, takie jak wiszący w przejściu żelazny nóż czy kamienne maszkaryny na attyce, dodają miejscu narracyjnego kolorytu — to świetna baza do oprowadzania tematycznego, ponieważ historia i sztuka przeplatają się tu bardzo mocno.
Galeria składa się z kilku sal tematycznych, które krok po kroku pokazują przemiany w polskim malarstwie XIX wieku. Wystawy ustawione są chronologicznie i tematycznie, dzięki czemu łatwo śledzić ewolucję stylów i inspiracji.
Wśród dzieł, które zwykle przyciągają najwięcej uwagi, są malarze tacy jak Jan Matejko, Jacek Malczewski, Henryk Siemiradzki, Józef Chełmoński czy Władysław Podkowiński. Niektóre sale noszą imiona mistrzów (np. sala Chełmońskiego czy Bacciarellego) i skupiają obrazy o zbliżonej estetyce lub tematyce.
Szczególną „opowieść” warto zbudować wokół obrazu Władysława Podkowińskiego Szał — to dzieło, które wywołało w swoim czasie skandal i do dziś działa na wyobraźnię. W galeriach Sukiennic znajdziesz także prace symbolistów, impresjonistów i realistów, które razem tworzą panorama sztuki polskiej XIX wieku.
Trasa zaczyna się naturalnie w Sukiennicach: poświęćcie 60–90 minut na spokojne obejrzenie sal muzealnych, wybierając najpierw sale oświeceniowe i historyczne, potem sale ze sztuką młodopolską. Dzięki temu zobaczycie przejście od klasycyzmu do symbolizmu i impresjonizmu.
Po wizycie w galerii warto zejść na parter i skierować się do kawiarni Noworolski — cele dekoracyjne wnętrza zdobią polichromie Józefa Mehoffera i Henryka Uziembły, które same w sobie są małą lekcją sztuki użytkowej i stylem epoki.
Dalej proponuję spacer wokół Rynku: Bazylika Mariacka (wieża hejnalisty, wnętrza z zabytkami i współzależności z artystami tamtej epoki), ulica Bracka i dalej na Planty lub w kierunku Wawelu, jeśli macie więcej czasu. Po drodze natraficie na kamienice, pracownie artystów i miejsca, które inspirowały malarzy — dobry przewodnik potrafi skleić te punkty w opowieść o krakowskich inspiracjach.
Godziny otwarcia i ceny biletów warto sprawdzić przed wyjściem — Muzeum Narodowe zwykle jest nieczynne w poniedziałki, a stałe wystawy są czynne od wtorku do niedzieli; dni bezpłatnego wstępu zdarzają się regularnie (np. wtorki).
Bilety: kupując online omijasz kolejki w sezonie. Dla osób podróżujących w grupie lub z dziećmi sprawdź ofertę ulg i ewentualne rezerwacje przewodników muzealnych. Warto też zarezerwować wizytę wcześniej, jeśli przyjeżdżacie w weekendy lub w okresie świątecznym.
Dostępność: niektóre fragmenty Sukiennic są przystosowane dla osób z ograniczoną mobilnością; jeśli potrzebujesz szczegółowych informacji (wejścia podjazdowe, toalety, usługi dla osób ze specjalnymi potrzebami), zadzwoń do muzeum.
Kawiarnia Noworolski (wewnątrz Sukiennic) to klasyka — historyczne wnętrze, kawa i ciasta w atmosferze sprzed wieków. Jeżeli chcesz poczuć się bardziej uroczystnie, warto zajrzeć do Restauracji Wierzynek — lokal z wieloletnią tradycją na Rynku Głównym. Oba miejsca mają bardzo dobre opinie i dobrze sprawdzają się po intensywnym zwiedzaniu.
Na szybki lunch lub przekąskę polecamy bary i knajpki w okolicach Rynku z wysokimi ocenami od gości: wybieraj restauracje z krótkim czasem oczekiwania, ale dobrą jakością. Jeśli chcesz zjeść w spokojniejszym miejscu, kieruj się w boczne uliczki od Rynku — znajdziesz tam mniej turystyczne, dobrze oceniane lokale z regionalną kuchnią.
Jeżeli masz ochotę na deser, warto wcześniej sprawdzić oceny cukierni i kawiarni w serwisach z recenzjami — najlepsze miejsca bywają oblegane, więc rezerwacja stolika (szczególnie wieczorem) może być rozsądnym pomysłem.
Przyjazd bez sprawdzenia godzin otwarcia muzeum. W sezonie i w święta godziny mogą być skrócone — zawsze sprawdź oficjalną stronę przed wizytą.
Kupowanie pamiątek od razu po wejściu do Sukiennic i pominięcie piętra z ekspozycją. Galeria na piętrze to główny powód, dla którego warto wejść do środka — nie zostawiaj jej na „następną wizytę”.
Zakładanie zbyt teatralnego stroju do zwiedzania muzeum. Wnętrza są reprezentacyjne, ale wygoda i komfort (szczególnie w chłodniejsze dni) są ważniejsze niż modny look.
Ile czasu przeznaczyć na trasę? Zwykle 2–3 godziny wystarczą, jeśli zaplanujesz: 1–1,5 godz. w galerii + spacer po Rynku i przerwa na kawę.
Czy trzeba rezerwować przewodnika? Nie jest to konieczne — wystawy są czytelnie opisane, ale zwiedzanie z przewodnikiem daje dużo kontekstu historycznego i artystycznego. W Sukiennicach pracują też oficjalni przewodnicy i pracownicy muzeum, którzy prowadzą oprowadzania tematyczne.
Czy zwiedzanie jest odpowiednie dla dzieci? Tak — warto przygotować krótką, angażującą opowieść o jednym lub dwóch obrazach, by utrzymać uwagę najmłodszych.
Sukiennice to nie tylko handel i sztuka — to miejsce, w którym odbywały się bale i uroczystości miejskie, a sama przestrzeń wielokrotnie zmieniała funkcję, zachowując jednak swoją centralną rolę w życiu Krakowa.
Wnętrza kawiarni Noworolski kryją polichromie, które często umykają uwadze pędzących turystów — to małe dzieła sztuki użytkowej, idealne do pokazania na trasie „śladem artystów”.
Obraz, który niegdyś wywołał skandal (np. Szał Podkowińskiego), dziś jest jednym z ulubionych punktów rozmów o tym, jak sztuka potrafi poruszyć społeczność i zmienić gusty pokoleń.
Jeśli spodobała Ci się ta trasa, podziel się nią ze znajomymi lub na social mediach — pomożesz im odkryć mniej oczywiste oblicza Krakowa. Jeżeli chcesz zwiedzać z pomocą przewodnika, zapraszam do kontaktu z Małgorzatą Kasprowicz — prywatną przewodniczką, która przygotowuje spersonalizowane trasy i oprowadza w przyjazny, dostosowany do gości sposób (kontakt na stronie zwiedzaniekrakowa.com).
Powodzenia na trasie „Śladami artystów i malarzy” — niech zwiedzanie będzie nie tylko oglądaniem obrazów, ale też poznawaniem historii ludzi i miejsc, które je tworzyły. Daj znać, jeśli chcesz wersję trasy skróconą (45–60 min) lub rozbudowaną (3–4 godziny z Wawel i Podgórze).
